Nou, het was wel weer welletjes voor de komende maanden. Twee aanslagen van formaat in een land waar toch al haast niemand woont, dat hakt er wel even in. En natuurlijk bleven beeldbuizen en kranten maar hangen in meegevoel, verdriet, vermakelijke tekortkomingen bij de politie en wat er allemaal nog meer aan nieuws te vergaren was. Je moet wat als het komkommertijd is. Eigenlijk waren de media die Breivik wel dankbaar, lijkt me zo. En als dat niet zo was, dan lieten ze dat in elk geval niet merken.
Opmerkelijk was natuurlijk de opmerking van die halfgare Noor dat hij geïnspireerd was door Geert Wilders. Wilders noemde dat meteen “walgelijk omdat een geïsoleerde gek zijn idealen misbruikte.” Ik ben dat gedeeltelijk met Geert eens. Het is walgelijk dat je dergelijke hitserige ideeën kunt spuien dat een gestoorde zich daaraan optrekt. Nog walgelijker is het als je je daarna aan je verantwoordelijkheden onttrekt want het feit dat de uitingen van de PVV Breivik hebben gestimuleerd, blijft bestaan. Daar kan Geert niks aan doen, ook al blijft hij roepen dat Anders Breivik een geïsoleerde gek is.
Het is eigenlijk verdomde laf om je aan die verantwoordelijkheid te onttrekken maar we zijn van Geert niet veel anders dan lafheid gewend want zodra er gediscussieerd moet worden, trekt hij zich terug. Aan de andere kant is het wat gemakkelijk om de verantwoordelijkheid daarmee af te schuiven naar Geert. Als democratische, vrije samenleving zijn we allemaal verantwoordelijk. Onze samenleving, waaraan we allemaal zo graag mee willen doen, creëert haar eigen demonen zoals Breivik. Door mensen af te wijzen, of te frustreren werkt ieder van ons daar hard aan mee.
Een gevoelige ziel die terechtkomt in een gezin met een ijskoude vader en moeder, raakt beschadigd, misschien wel teruggetrokken en eenzaam. op school wordt hij/zij daarom gepest en op het werk krijgt hij/zij geen vrienden. Een relatie onderhouden wordt een probleem bij gebrek aan ervaring op het gebied van de opbouw van contacten en zo groeit en bloeit de verzieking in een geest. Het is maar één van de vele manieren waarop het biologisch en vervolgens sociaal mis kan gaan. En ieder van ons draagt daarin een zekere verantwoordelijkheid. Breivik was geen geïsoleerde geest, hij is geïsoleerd geraakt en heeft zijn toevlucht gezocht in de afkeer die extremistisch gedachtengoed heeft van de samenleving. Daarin vond hij zijn gelijk. Dat gelijk kreeg extra kracht door het opgefokte taalgebruik van Geert en de zijnen.
Dan was er nog de benadering dat Breivik geen psychopaat kon zijn omdat hij alles wel erg tot in de details had doordacht. Wat is dat voor amateuristisch geleuter? Psychopaten zijn juist heel goed, veelal dankzij een hoge intelligentie, in staat om details te zien en te voorzien. Even zo goedblijft het een gestoorde geest.
Nee, allerwegen is er de poging ondernomen om de verantwoordelijkheid af te schuiven naar een man met een psychische aandoening en dat is misschien wel de geestelijke aandoening waaraan de samenleving lijdt: de onwil om verantwoordelijkheid te dragen. Dat blijkt ook uit hysterische reacties die wijzen op het feit dat de politie zich zou moeten bewapenen. Waarom eigenlijk? Dit soort aanslagen gaat ook in Noorwegen geen schering en inslag worden. Het blijven de exclusieve uitingen van de gefrustreerde geesten die voortkomen uit onze maatschappelijke potgrond. Het enige middel om de groei en bloei daarvan te voorkomen, is een beter, eigen gedrag en daarbij hoort de wil om verantwoordelijkheid te dragen, voor zichzelf en voor de ander.
Tot sterkte,
Kaj Elhorst
Met pels en luis 